Schrijftip: het witte konijn

Deze week ergerde ik me aan mezelf. Ik had een uur zitten schrijven. Uiteindelijk scheurde ik de pagina’s uit mijn map (dat is het heerlijke voordeel van met de hand schrijven) en verfrommelde ik alles wat ik had geschreven. De reden: ik had gebruikgemaakt van een wit konijn.

WAT IS EEN WIT KONIJN?

Dat is hoe ik de deus ex machina noem. Het is de ‘goocheltruc’ die je uithaalt als auteur. Het element dat je gebruikt dat totaal niets met de rest van het verhaal te maken heeft, maar dat wel ineens het hele verhaal omgooit. In zeldzame gevallen kan dat, maar het is eigenlijk een groot risico om er gebruik van te maken. De goochelaar die namelijk niet goed omgaat met het witte konijn dat hij uit zijn hoge hoed tovert, valt door de mand. Lezers zullen het aanvoelen dat je verhaal niet ‘klopt’, dat je een trucje uithaalt, en veel lezers haken daarop af.

Hoe dan wel?

• Als je een ‘plotseling’ verschijnend element gebruikt, zorg dan dat je het tóch vasthaakt aan de rest van het verhaal. Is er een magisch zwaard? Laat je personages dan eerder in het verhaal praten over een magisch zwaard, hang een schilderij aan de muur waarop het staat afgebeeld, of verzin iets anders waar al een hint wordt gegeven.
• Gebruik de deus ex machina (of ‘het witte konijn’) om je schrijfproces op gang te brengen. Schrap het vervolgens weer. Dat is geen verloren tijd; dat is jezelf helpen. Soms moet je eerst weten hoe het níét moet, om erachter te komen wat je dan wél kunt doen.
• Zorg voor logica. Als je verhaal logisch in elkaar steekt, kun je bijna overal mee wegkomen. Denk dus goed na over wat wel en wat niet in jouw wereld past.
• Als het eruitziet als een kunstgreep, zich gedraagt als een kunstgreep en aanvoelt als een kunstgreep, dan is het een kunstgreep. Denk niet zomaar dat je in een verhaal alles kunt maken, want één mislukte goocheltruc verpest de show van de goochelaar. Dat verzwakt je verhaal. Kom je er zelf niet uit hoe je het kunt oplossen, vraag dan hulp aan bijvoorbeeld proeflezers.
• Bedenk hoe jouw wit konijn in je verhaal terecht kan komen. Als jij weet wat de reden is om het element te laten opduiken, dan kun je het bijna altijd op logische wijze vasthaken in je verhaal. En dan … is het niet langer een deus ex machina, maar ‘gewoon’ een plotwending. Zoek dus de logische lijn in het onverwachte!

Overigens: doordat ik had geschreven wat het niet moest zijn, kon ik vrijuit bedenken wat er dan wél moest gebeuren. De oplossing was (achteraf gezien) heel eenvoudig. Ik heb mijn witte konijn dus geschrapt. Dat hoeft niet altijd… maar mijn advies is wel om er extreem voorzichtig mee te zijn.

Heb jij hulp nodig bij het opsporen en verbannen van jouw witte konijnen? Neem contact met me op via tekstninja@verhalenninja.nl of stuur me een berichtje via de contactpagina.